Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ)

1. Beck Depresyon Ölçeği Nedir?

Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ), bireylerin depresif semptomlarını değerlendirmek amacıyla Aaron T. Beck ve ekibi tarafından 1961 yılında geliştirilmiş bir kendini değerlendirme ölçeğidir. Depresyonun bilişsel kuramına dayanarak geliştirilmiş olup, bireylerin son 2 hafta içindeki duygu, düşünce ve davranışlarını ölçmeye yöneliktir.

✔ Ölçek Türü: Kendini değerlendirme ölçeği
✔ Uygulama Süresi: 5 – 10 dakika
✔ Kullanım Alanları:

• Klinik psikoloji ve psikiyatri
• Depresyon tarama ve değerlendirme
• Terapi sürecinin izlenmesi
• Araştırmalarda depresyon belirti düzeyini ölçmek

2. BDÖ’nün Yapısı ve İçeriği

BDÖ, 21 maddeden oluşur ve her madde 0’dan 3’e kadar puanlanır. Ölçek, depresyonun duygusal, bilişsel, motivasyonel ve fiziksel belirtilerini ölçmeyi amaçlar.

✔ Puanlama:
Her madde, bireyin depresyon semptomlarını ne kadar yoğun yaşadığını gösterir.

• 0: Belirti yok
• 1: Hafif düzeyde
• 2: Orta düzeyde
• 3: Şiddetli düzeyde

📌 Örnek Madde:

• Madde 9: “İntihar düşüncelerini sorgulama”
  • 0: Kendimi öldürmek gibi düşüncelerim yok.
  • 1: Zaman zaman kendimi öldürmeyi düşündüğüm olur. Fakat yapmıyorum.
  • 2: Kendimi öldürmek isterdim.
  • 3: Fırsatını bulsam kendimi öldürürdüm.

3. BDÖ’nün Puanlama ve Kesme Puanları

BDÖ’nün toplam puanı 0 ile 63 arasında değişir. Bireyin aldığı toplam puan, depresyon şiddetini belirlemek için belirlenmiş kesme puanları ile değerlendirilir.

📌 Örnek:
Bir birey BDÖ’den 24 puan aldıysa, bu orta derecede depresyon yaşadığını gösterir ve bir ruh sağlığı uzmanına başvurması önerilir.

4. BDÖ’nün Klinik Kullanımı

✔ 1. Depresyon Tarama Aracı Olarak Kullanımı

• Genel popülasyonda depresyon riski taşıyan bireyleri belirlemek için kullanılır.
• Özellikle birinci basamak sağlık hizmetlerinde (aile hekimleri, poliklinikler) depresyon belirtilerini erken tespit etmek için uygundur.

✔ 2. Klinik Değerlendirme ve Tanı Sürecinde Kullanımı

• Klinik psikologlar ve psikiyatristler, bireyin depresyon semptomlarını belirlemek ve depresyon şiddetini ölçmek için kullanır.
• Ancak BDÖ tanı koyma aracı değildir. Tanı koyabilmek için klinik görüşme ve ek değerlendirmeler gereklidir.

✔ 3. Terapi Sürecinin Takibi

• Tedaviye yanıtı ölçmek için düzenli olarak uygulanabilir.
• Bireyin terapi öncesi ve sonrası BDÖ skorları karşılaştırılarak depresyon düzeyindeki değişim izlenebilir.

5. BDÖ’nün Güvenirlik ve Geçerlilik Analizleri

✔ Güvenirlik:

• BDÖ’nün Cronbach Alfa katsayısı genellikle 0.80 ve üzerindedir, bu da yüksek iç tutarlılık gösterdiğini ifade eder.
• Test-tekrar test güvenirliği de oldukça yüksektir, yani birey aynı koşullarda tekrar teste girdiğinde benzer sonuçlar alır.

✔ Geçerlilik:

• BDÖ, depresyon tanısı alan bireyler ile sağlıklı bireyler arasında anlamlı fark yaratmaktadır.
• BDÖ, Hamilton Depresyon Ölçeği (HAM-D) ve Montgomery-Åsberg Depresyon Değerlendirme Ölçeği (MADRS) gibi ölçeklerle yüksek korelasyon göstermektedir.

📌 Örnek:
Bir çalışmada BDÖ ile HAM-D arasındaki korelasyon r = 0.72 olarak bulunmuştur, bu da iki ölçeğin benzer yapıları ölçtüğünü gösterir.

6. BDÖ’nün Avantajları ve Sınırlılıkları

✔ Avantajları:

• Hızlı ve kolay uygulanır (5-10 dakika).
• Depresyonun farklı yönlerini değerlendirir (duygusal, bilişsel, fiziksel).
• Genel tarama aracı olarak kullanılabilir.

❌ Sınırlılıkları:

• Kendi kendini değerlendirme ölçeği olduğu için yanıtlar sübjektif olabilir.
• Depresyon tanısı koymaz, sadece semptom şiddetini ölçer.
• Fiziksel hastalıklara bağlı depresif semptomları tam olarak ayırt edemez.

📌 Klinik Kullanım Önerisi: BDÖ tanı koymak için tek başına yeterli değildir, klinik görüşme ve diğer değerlendirme yöntemleriyle birlikte kullanılmalıdır.

7. BDÖ ile İlgili Örnek Klinik Uygulamalar

✔ Örnek 1: Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde BDÖ Kullanımı
Aile hekimi, depresif semptomlar bildiren bir hastasına BDÖ uygulayarak erken müdahale sürecini başlatabilir.

✔ Örnek 2: Klinik Psikolojide BDÖ Kullanımı
Bir klinik psikolog, bir danışanın terapi sürecindeki ilerlemesini ölçmek için BDÖ’yü her ay uygulayarak değişimleri izleyebilir.

✔ Örnek 3: Araştırmalarda BDÖ Kullanımı
Depresyon ve anksiyete arasındaki ilişkiyi inceleyen bir araştırmada BDÖ ve Beck Anksiyete Ölçeği birlikte kullanılabilir.

Beck Depresyon Envanteri ve DSM-5 Majör Depresif Bozukluk Tanı Kriterleri

1. DSM-5 Majör Depresif Bozukluk (MDB) Tanı Kriterleri

DSM-5’e göre majör depresif bozukluk tanısı koymak için bireyin en az iki hafta boyunca şu belirtilerden beş veya daha fazlasını taşıması gerekir. Bu belirtilerden en az biri depresif ruh hali veya ilgi/zevk kaybı olmalıdır.

DSM-5 MDB Tanı Kriterleri:

1. Depresif Ruh Hali: Birey, günün büyük bir kısmında üzgün, boş veya umutsuz hisseder.
2. İlgi veya Zevk Kaybı: Neredeyse tüm aktivitelerden eskisi gibi zevk alamaz.
3. Kilo veya İştah Değişikliği: Diyet yapmamasına rağmen belirgin kilo kaybı veya artışı olur.
4. Uyku Sorunları: Uykusuzluk (insomnia) veya aşırı uyuma (hipersomnia) yaşar.
5. Psikomotor Ajitasyon veya Yavaşlama: Hareketlerinde belirgin bir hızlanma veya yavaşlama olur.
6. Enerji Kaybı: Günden güne kendini yorgun hisseder.
7. Değersizlik veya Aşırı Suçluluk: Kendini değersiz veya aşırı suçlu hisseder.
8. Dikkat ve Konsantrasyon Sorunları: Düşünme, odaklanma veya karar verme yetisinde belirgin azalma olur.
9. Ölüm veya İntihar Düşünceleri: Tekrarlayan intihar düşünceleri veya ölme isteği olur.

Eğer bu belirtiler bireyin günlük işlevselliğini belirgin şekilde bozuyor ve maddelerin veya tıbbi durumların fizyolojik etkisiyle açıklanamıyorsa, majör depresif bozukluk tanısı düşünülebilir.

2. Beck Depresyon Envanteri ve DSM-5 Tanı Kriterlerinin Karşılaştırması

• BDI, depresyon belirtilerinin şiddetini ölçer, ancak bir tanı koymaz.
• DSM-5, tanı kriterlerini belirler ve bir klinisyen tarafından değerlendirilir.
• BDI puanları DSM-5 kriterlerine paralel olarak depresyonun şiddetini belirlemede kullanılabilir.

Kaynak: