Standardize Mini Mental Test (SMMT) Nedir?

Tanım ve Kavramsal Çerçeve

Standardize Mini Mental Test (SMMT), bireyin bilişsel işlevlerini değerlendirmek için kullanılan kısa, pratik ve klinik bir testtir. Özellikle demans, bilişsel bozukluklar ve nörolojik hastalıkların taranması amacıyla geliştirilmiştir.

✔ Geliştirici: Marshall F. Folstein, Susan E. Folstein ve Paul R. McHugh (1975)
✔ Amaç: Bilişsel işlevlerin değerlendirilmesi
✔ Kullanım Alanları:

• Demans (Alzheimer vb.) taraması
• Bilişsel bozuklukların erken teşhisi
• Nöropsikolojik değerlendirmeler
• Bilişsel fonksiyonların zaman içindeki değişimini izlemek

SMMT’nin Yapısı ve İçeriği

SMMT, 11 maddeden oluşan bir testtir ve toplamda 30 puan üzerinden değerlendirilir.

📌 Önemli Not:

• 24-30 puan: Normal bilişsel işlevler
• 18-23 puan: Hafif bilişsel bozukluk
• 0-17 puan: Demans olasılığı yüksek

SMMT’nin Bölümlerinin Açıklaması

1. Zamanı Yönlendirme (5 Puan)

• Bugün günlerden ne?
• Bugün ayın kaçı?
• Şu an yılın hangi ayındayız?
• Bu yıl hangi yıl?
• Şu an günün hangi zaman dilimindeyiz?

✔ Amaç: Bireyin zaman algısını değerlendirmek.
✔ Bilişsel İşlev: Temporal yönelim (zaman farkındalığı).

2. Yeri Yönlendirme (5 Puan)

• Şu an hangi şehirdeyiz?
• Hangi kurum veya binadayız?
• Hangi katta bulunuyoruz?
• Hangi odadayız?
• Hangi ilçedeyiz?

✔ Amaç: Kişinin mekânsal yönelimini ölçmek.
✔ Bilişsel İşlev: Mekânsal bellek ve oryantasyon.

3. Üç Kelime Tekrarı (3 Puan)

Bireye 3 kelime söylenir ve hemen tekrar etmesi istenir.
Örnek: “Masa, Elma, Kapı”

✔ Amaç: Kısa süreli belleği değerlendirmek.
✔ Bilişsel İşlev: Anlık hatırlama.

4. Dikkat ve Hesaplama (5 Puan)

100’den 7’şer eksilterek geriye doğru sayma (örneğin: 100, 93, 86, 79, 72).

✔ Alternatif olarak: Birey “Dün, Bugün, Yarın” kelimelerini tersten söylemeye çalışabilir.

✔ Amaç: Dikkat, işlemleme hızı ve hesaplama becerilerini ölçmek.
✔ Bilişsel İşlev: Çalışma belleği ve yürütücü işlevler.

5. Hatırlama (3 Puan)

Önceden verilen 3 kelimenin tekrar hatırlanması istenir.

✔ Amaç: Öğrenme ve bellek fonksiyonlarını değerlendirmek.
✔ Bilişsel İşlev: Uzun süreli bellek.

6. Dil İşlevleri (3 Puan)

Komutları takip etme:

• “Gözlerini kapat.”
• “Şu kağıdı al ve ikiye katlayarak masaya koy.”
• “Bana bir kalem ve bir saat ismi söyle.”

✔ Amaç: Dil anlama ve yürütme becerilerini ölçmek.
✔ Bilişsel İşlev: Sözel işlemleme ve dil becerileri.

7. Görsel-Kavramsal Beceri (1 Puan)

Bireyden üst üste binmiş iki beşgen şekli çizmesi istenir.

✔ Amaç: Görsel-motor entegrasyonu ve mekânsal algıyı ölçmek.
✔ Bilişsel İşlev: Görsel-mekânsal beceriler.

SMMT’nin Kullanım Alanları

✔ 1. Klinik Değerlendirme:

• Alzheimer hastalığı ve demansın erken teşhisi
• Nörolojik hastalıklarda bilişsel işlevlerin takibi
• Bilişsel rehabilitasyon planlaması

✔ 2. Araştırmalar:

• Bilişsel fonksiyonları inceleyen çalışmalarda kullanılır.
• Yaşlanma süreci ve beyin işlevleriyle ilgili araştırmalarda değerlendirme yapar.

✔ 3. Bilişsel Bozukluk Takibi:

• Tedavi öncesi ve sonrası bilişsel işlevleri karşılaştırmak için kullanılır.
• Hafif Bilişsel Bozukluk (MCI) teşhisinde destekleyici bir araçtır.

SMMT’nin Avantajları ve Sınırlılıkları

✔ Avantajları:

• Hızlı ve kolay uygulanır (5-10 dakika).
• Kültürel ve eğitim düzeyine bağımlılığı düşüktür.
• Bilişsel fonksiyonlardaki değişiklikleri zaman içinde takip etmeye olanak tanır.

❌ Sınırlılıkları:

• Kapsamlı bir nöropsikolojik test değildir.
• Tanı koymak için tek başına yeterli değildir.
• Eğitim düzeyi düşük bireylerde farklı yorumlanabilir.

📌 Önemli Not:

• SMMT bir tanı testi değil, tarama testidir.
• Klinik görüşme ve diğer testlerle birlikte kullanılmalıdır.

STANDARDİZE MİNİ MENTAL TEST UYGULAMA KILAVUZU

BAŞLANGIÇ

1. Kişinin adı ve soyadı doğrulanır.
2. Gerekli görme/işitme cihazları kullanılmalıdır.
3. Test hakkında bilgilendirme yapılıp izin alınır.
4. Sorular en fazla üç kez tekrarlanır, ipucu verilmeden sonraki soruya geçilir.
5. “GÖZLERİNİZİ KAPATIN” yazılı bir kart ve iç içe geçmiş beşgen çizimi bulundurulmalıdır.

UYGULAMA

• Test, “Size bazı sorular soracağım ve bazı problemler göstereceğim” ifadesiyle başlar.
• Soruların ifadeleri standarttır, değiştirilemez.
• Yanıtlar için ayrılmış bölümler mevcuttur.
• Zaman sınırlaması olan sorularda süre tutulur ancak hastaya bildirilmez.

YÖNELİM

• Gün sorulduğunda bir gün öncesi ve sonrası da doğru kabul edilir.
• Ülke, şehir, semt, bina ve kat bilgileri sorulur.

KAYIT HAFIZASI

• 3 kelime (örneğin, masa, bayrak, elbise) 1’er saniye arayla söylenir, tekrar etmesi istenir.
• Yanlışsa en fazla 5 kez tekrar edilerek öğrenmesi sağlanır.

DİKKAT VE HESAP

• 100’den geriye doğru 7’şer sayılarak çıkarılır.
• Yanlış işlemde doğru rakam söylenerek devam edilir.

HATIRLAMA

• Kayıt hafızasında verilen 3 kelime hatırlatılır.

LİSAN TESTLERİ

1. Kalem ve saat gösterilip adları sorulur (2 puan).
2. “Eğer ve fakat istemiyorum” cümlesi tekrar ettirilir (1 puan).
3. Hasta, verilen üç basamaklı talimatı uygular: “Kağıdı sol/sağ elinizle alın, ikiye katlayın, yere bırakın.” (Her adım 1 puan).
4. “GÖZLERİNİZİ KAPATIN” yazılı kart okutulup uygulanması istenir (1 puan).
5. Hasta, tam anlamlı bir cümle yazar (1 puan).
6. İç içe geçmiş iki beşgeni kopya eder (1 puan).

Kaynakça: Güngen, C., Ertan, T., Eker, E., Yaşar, R., & Engin, F. (2002). Standardize mini mental test’in Türk toplumunda hafif demans tan› s› nda geçerlik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(4), 273-281.