Merhaba, ben Dr. Umut KARAGÖZ ve bu yazıda, psikolojiye dair sıkça sorulan soruları yanıtlayarak temel kavramları açıklayacağım. Bu, ilk yazımız olduğu için en temel sorudan başlayalım:
Psikoloji nedir?
Psikoloji dersine başladığınızı birine söylediğinizde, muhtemelen psikolojinin ne olduğu hakkında birçok yanlış anlaşılma olduğunu fark etmişsinizdir. İnsanlar genellikle psikolojinin, bir kişinin her hareketini analiz etmek ya da zihin okuma gibi şeylerle ilgilendiğini düşünür. Ancak gerçekte, psikoloji bunlardan ibaret değildir.
Psikoloji, düşünce ve davranışların bilimsel olarak incelenmesidir. Bu, psikologların insanların neden belirli şeyleri düşündüğünü ve neden belirli şekillerde davrandığını anlamak istediklerini gösterir. Bu sorulara yanıt bulmak, dünyayı daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Olayların ve davranışların nedenlerini anlayabilir ve insanların neden birbirlerinden farklı olduğunu keşfedebiliriz.
Psikoloji oldukça geniş bir alan olduğu için, bu alanı bir dizi alt dal ile incelemek zorundayız. Şimdi, bu alt dallardan bazılarına göz atalım.
Bilişsel Psikoloji:
Bilişsel psikoloji, düşünceyi inceler. Düşüncelerimiz bizi nasıl etkiler? Duygusal durumumuzu, karar verme sürecimizi veya davranışlarımızı nasıl şekillendirir? Bu sorular, bilişsel psikolojinin odaklandığı alanlardır.
Evrimsel Psikoloji:
Evrimsel psikologlar, düşünce ve davranışlarımızın milyonlarca yıllık evrim sürecinde nasıl şekillendiğini anlamak isterler. Belirli davranış kalıpları zaman içinde nasıl seçilmiştir? Bu tür sorular evrimsel psikolojinin inceleme alanına girer.
Gelişim Psikolojisi:
Gelişim psikologları, insanların zaman içinde nasıl değiştiğini anlamak isterler, ancak bu değişimi daha kısa bir zaman diliminde, yani yaşam süresi boyunca incelerler. İnsanlar, bebeklikten ergenliğe veya ergenlikten yetişkinliğe geçerken nasıl değişir?
Sinirbilim:
Sinirbilim, beyni ve beyin faaliyetlerini inceler. Bu, düşünceyle bağlantılı olabilir; örneğin, belirli düşünce kalıpları ve beyin faaliyetleri arasındaki bağlantıyı inceleyen bilişsel sinirbilim alanı. Ya da beyin aktivitesi ile davranış arasındaki ilişkiyi inceleyen davranışsal sinirbilim olabilir.
Birçok bu yaklaşımlar bireyi merkeze alır. Ancak, bir grubun içinde olmanın düşünce ve davranışlarımızı nasıl etkilediğini de düşünebiliriz. Başkalarının yanındayken nasıl değiştiğimizi anlamak ise sosyal psikolojinin alanına girer.
Son olarak, anormal psikoloji alanı vardır ki bu çoğu insanın psikolojiyi düşündüğünde aklına gelen alandır. Bu, anormal kabul edilen düşünce ve davranışların incelenmesidir ve bu alanda klinik psikoloji de yer alır. Klinik psikoloji, psikolojik bozuklukların tanısı ve tedavisini ele alır.
Bu, psikolojinin alt dallarından sadece birkaçıdır. Her birinin düşünce ve davranışı incelemek için farklı yöntemler kullandığını ve farklı yaklaşımlar benimsediğini unutmamak önemlidir. Bu alt dalların hiçbiri en iyi veya tek doğru yöntem değildir; her biri çözmeye çalıştığımız bulmacanın bir parçasıdır.