Günümüzde obezite ve aşırı yeme gibi sağlık sorunlarının önüne geçmek için bilim insanları beyin mekanizmalarını daha derinlemesine araştırmaktadır. Son olarak, Columbia Üniversitesi’nden bilim insanları, beynimizin yemeyi ne zaman bırakmamız gerektiğini belirleyen özel nöronlarını keşfetti. Bu keşif, obezite tedavileri için yeni kapılar açabilir.
Beyin ve Yeme Davranışımız
Beynimiz, yeme davranışımızı düzenleyen birçok sinir devresine sahiptir. Bu devreler, yiyecekleri algılamamızı, besin içeriğini değerlendirmemizi ve tokluk sinyallerini işlememizi sağlar. Ancak, şu ana kadar keşfedilen hiçbir nöron doğrudan “yemeyi bırak” komutunu vermiyordu. Columbia Üniversitesi’nden Alexander Nectow ve Srikanta Chowdhury liderliğindeki araştırma ekibi, bu boşluğu dolduracak yeni bir nöron türü keşfetti.
Beyin Sapındaki Özel Nöronlar
Araştırmacılar, tek hücreli analiz teknikleri kullanarak beyin sapındaki belirli bir bölgeyi inceledi. Beyin sapı, evrimsel olarak en eski beyin bölümlerinden biri olup temel yaşamsal işlevlerden sorumludur. Bu teknik sayesinde, beslenme düzenlemesiyle ilgili olduğu düşünülen fakat daha önce tanımlanamayan nöronlar tespit edildi.
Bu yeni keşfedilen nöronların diğer tokluk sinyallerini işleyen nöronlardan farkı, birçok farklı kaynaktan gelen bilgiyi bütünleştirebilme yeteneğidir. Ağıza alınan yiyecekler, mide doluluğu ve besin değeri gibi çeşitli faktörleri analiz eden bu hücreler, tüm verileri değerlendirerek yemeyi bırakma kararını verir.
Deneylerde Neler Bulundu?
Araştırmacılar, bu nöronları daha yakından incelemek için genetik mühendislik yöntemleriyle onları ışık yardımıyla kontrol edebilecek hale getirdi. Nöronlar ışıkla aktive edildiğinde, farelerin daha küçük porsiyonlarla yetindiği gözlemlendi. Ayrıca, nöronların aktivasyon seviyesinin yemek yeme hızını da etkilediği fark edildi. Güçlü aktivasyon, farelerin yemeyi hızla bırakmasına neden olurken, daha hafif aktivasyon onların yavaş yavaş yemeyi kesmesini sağladı.
Daha da ilginci, bu nöronların yeme davranışını etkileyen hormonlarla da etkileşim halinde olmasıydı. İştahtan sorumlu hormonlar bu nöronları sustururken, obezite ve diyabet tedavisinde kullanılan GLP-1 agonistleri nöronları aktive etti. Bu da, söz konusu hücrelerin iştah kontrolünde oynadığı kritik rolü gösteriyor.
Bu Keşif İnsanlar İçin Ne Anlama Geliyor?
Çalışma fareler üzerinde yapılmış olsa da, beynimizin en eski bölgelerinden biri olan beyin sapında gerçekleştiği için insanların da benzer nöronlara sahip olma olasılığı oldukça yüksek. Eğer bu nöronlar insanlarda da aynı şekilde çalışıyorsa, obezite tedavisi için yeni ve daha etkili yöntemler geliştirilebilir.
Bu keşif, yalnızca obezite tedavisinde değil, aynı zamanda yeme bozuklukları ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarının geliştirilmesinde de büyük bir potansiyele sahip olabilir. Beynimizin yemek yeme alışkanlıklarımızı nasıl şekillendirdiğini daha iyi anlayarak, sağlıklı yaşam tarzları için bilimsel temelli çözümler üretmek mümkün olabilir.
Sonuç
Beynimizde, yeme davranışımızı yönlendiren karmaşık bir sistem bulunuyor ve Columbia Üniversitesi’nden bilim insanlarının keşfettiği bu yeni nöronlar, yemeyi bırakmamız için beyne sinyal gönderen kilit oyuncular olabilir. Bu keşif, gelecekte obezite tedavisi ve iştah kontrolü alanında devrim niteliğinde gelişmelere yol açabilir.
Kaynakça:
- Srikanta Chowdhury, Nachiket G. Kamatkar, Wendy Xueyi Wang, Christa A. Akerele, Jiahao Huang, Junlin Wu, Amajindi Nwankpa, Charlotte M. Kane, Varun M. Bhave, Hao Huang, Xiao Wang, Alexander R. Nectow. Brainstem neuropeptidergic neurons link a neurohumoral axis to satiation. Cell, 2025; DOI: 10.1016/j.cell.2025.01.018.
