Aile içi dinamikler, ebeveynlerin çocuklarına karşı sergiledikleri tutumlar doğrultusunda şekillenir. Ancak, çocuklar arasında fark gözetmek istemeyen ebeveynler bile zaman zaman istemeden de olsa belirli bir çocuğa daha fazla ilgi gösterebilir. Peki, ebeveyn favoritizmi gerçekten var mı? Bu durum çocuklar üzerinde nasıl bir etki bırakıyor? BYU (Brigham Young Üniversitesi) tarafından yapılan yeni bir araştırma, bu sorulara yanıt veriyor.
Ebeveynler Gerçekten Bazı Çocuklarını Daha mı Çok Seviyor?
Ebeveyn favoritizmi, kardeşler arasında hissedilen ancak çoğu zaman ebeveynler tarafından fark edilmeyen bir olgudur. BYU’da yapılan araştırma, ebeveynlerin genellikle küçük çocuklarına daha fazla hoşgörü gösterdiğini ve onlara daha fazla ilgi verdiğini ortaya koydu. Bunun yanı sıra, büyük çocukların daha fazla özerklik kazandığı ve ebeveynler tarafından daha az kontrol edildiği de gözlemlendi.
Araştırmanın ortaya koyduğu bazı önemli bulgular şunlardır:
- Doğum sırası etkisi: Küçük kardeşler daha fazla ilgi görürken, büyük kardeşlere daha fazla bağımsızlık tanınıyor.
- Cinsiyet etkisi: Ebeveynler, genellikle kız çocuklarına karşı daha koruyucu ve ilgili olma eğilimindedir.
- Kişilik faktörü: Sorumluluk sahibi ve uyumlu çocuklar, ebeveynleri tarafından daha olumlu karşılanıyor.
Bu bulgular, ebeveynlerin bilinçli ya da bilinçsiz olarak çocuklarına farklı şekillerde davrandığını gösteriyor.
Favoritizmin Çocuklar Üzerindeki Etkileri
Araştırmaya göre, ebeveyn favoritizmi yalnızca kardeş rekabetini körüklemekle kalmıyor, aynı zamanda çocukların ruh sağlığını da doğrudan etkileyebiliyor. Kendini daha az tercih edilen çocuk olarak hisseden bireyler:
- Daha fazla kaygı ve stres yaşayabiliyor,
- Düşük özgüven geliştirebiliyor,
- Okul ve sosyal hayatlarında zorluk çekebiliyor,
- Aile içinde çatışma yaşama olasılıkları artıyor.
Bu nedenle ebeveynlerin, çocuklarının eşit muamele gördüğünden emin olmaları büyük önem taşıyor.
Ebeveynler Ne Yapmalı?
Ebeveynlerin favoritizmden kaçınarak tüm çocuklarına eşit ve adil davranabilmeleri için aşağıdaki adımları atmaları öneriliyor:
- Farkındalık Kazanın: Ebeveyn olarak, hangi çocuğunuzla daha fazla vakit geçirdiğinizi ve kiminle daha fazla empati kurduğunuzu gözden geçirin.
- Bireysel İhtiyaçlara Dikkat Edin: Çocuklarınızı eşit şekilde değil, bireysel ihtiyaçlarına göre destekleyin.
- Açık İletişim Kurun: Çocuklarınızın kendilerini nasıl hissettiklerini anlamak için düzenli olarak onlarla konuşun.
- Adil Kurallar Belirleyin: Evdeki kuralların tüm çocuklar için eşit ve adil olduğundan emin olun.
- Ortak Zaman Geçirin: Bütün çocuklarınızla bireysel ve aile olarak vakit geçirin.
Ebeveynler, favoritizmin farkına varıp bilinçli bir şekilde hareket ettiklerinde, çocuklarının psikolojik iyi oluşlarını destekleyebilirler.
Sonuç
Ebeveyn favoritizmi, çoğu zaman fark edilmeden yaşanan bir olgudur ve aile içi ilişkiler üzerinde uzun vadeli etkiler bırakabilir. Ancak, ebeveynlerin bilinçli çabalarla bu durumu minimize etmeleri mümkündür. Çocuklarla sağlıklı iletişim kurmak, bireysel farklılıkları göz önünde bulundurmak ve adil davranışlar sergilemek, favoritizmin olumsuz etkilerini azaltabilir.
Kaynakça
- Alexander C. Jensen, McKell A. Jorgensen-Wells. Parents favor daughters: A meta-analysis of gender and other predictors of parental differential treatment.. Psychological Bulletin, 2025; DOI: 10.1037/bul0000458
